Giimbiyu language
{{Short description|Extinct Aboriginal Australian language}}
{{Use Australian English|date=October 2018}}
{{Use dmy dates|date=October 2018}}
{{Infobox language
|name=Giimbiyu
|altname=Mangerr
|region=Northern Territory
|states=Australia
|extinct=1980s–1990s
|ref=e25
|familycolor=Australian
|fam1=Arnhem Land?
|dia1=Mangerr
|dia2=Erri
|dia3=Urningangga
|lc1=zme|ld1=Mangerr
|lc2=urc|ld2=Urningangg
|lc3=err|ld3=Erre
|aiatsis=N220
|glotto=giim1238
|glottorefname=Giimbiyu
|map=Giimbiyu_languages.png
|mapcaption=Giimbiyu (purple), among other non-Pama-Nyungan languages (grey)
|script=Latin (Australian Aboriginal)
}}
Giimbiyu is an extinct Aboriginal Australian language isolate once spoken by the Giimbiyu people of northern Australia.
The name {{lang|gbu|Giimbiyu}} is a Gaagudju word for 'of the stoney country'. It was introduced in Harvey (1992) as a cover term for the named dialects,
- Mangerr (Mengerrdji)
- Urningangga (Wuningak)
- Erri (Arri)
In 1997 Nicholas Evans proposed an Arnhem Land family that includes the Giimbiyu languages. However, they are not included in Bowern (2011).Bowern, Claire. 2011. "[http://anggarrgoon.wordpress.com/2011/12/23/how-many-languages-were-spoken-in-australia/ How Many Languages Were Spoken in Australia?]", Anggarrgoon: Australian languages on the web, December 23, 2011 ([http://pamanyungan.sites.yale.edu/master-list-australian-languages-v12 corrected] February 6, 2012)
Phonology
= Consonants =
class="wikitable" style="text-align: center;"
! rowspan="3" | ! colspan="2" |Peripheral ! colspan="3" |Apical |
rowspan="2" |Labial
! rowspan="2" |Velar ! rowspan="2" |Palatal ! rowspan="2" |Alveolar ! colspan="2" |Retroflex |
---|
plain
!pal. |
Plosive
|{{IPAlink|p}} |{{IPAlink|k}} |{{IPAlink|ɟ}} |{{IPAlink|t}} | colspan="2" |{{IPAlink|ʈ}} |
Nasal
|{{IPAlink|m}} |{{IPAlink|ŋ}} |{{IPAlink|ɲ}} |{{IPAlink|n}} | colspan="2" |{{IPAlink|ɳ}} |
Fricative
| |{{IPAlink|ɣ}} | | | colspan="2" | |
Tap
| colspan="1" | | colspan="1" | | colspan="1" | |{{IPAlink|ɾ}} | colspan="2" | |
Lateral
| colspan="1" | | colspan="1" | | colspan="1" |{{IPAlink|ʎ}} |{{IPAlink|l}} | colspan="1" |{{IPAlink|ɭ}} |{{IPAlink|ɭʲ}} |
Approximant
| colspan="2" |{{IPAlink|w}} |{{IPAlink|j}} | colspan="1" | | colspan="2" |{{IPAlink|ɻ}} |
- Coarticulation among consonants is also present.
- Among consonant-coarticulation, /ɣ/ when preceding sounds /l, ɾ/ may result in being heard as a voiceless palatal [ç].
= Vowels =
class=" wikitable"
! ! colspan="2" |Front !Back |
style="text-align: center;"
!High | colspan="2" |{{IPAlink|ɪ}} | rowspan="2" |{{IPAlink|u}} |
style="text-align: center;"
!Mid |{{IPAlink|ɛ}} |{{IPAlink|ø}} |
style="text-align: center;"
!Low | colspan="3" |{{IPAlink|a}} |
- {{IPA|/u/}} may also be heard as {{IPAblink|o}}.
- Coarticulation among a preceding {{IPA|/ɪ/}}, may result in the vowel sound becoming more central {{IPAblink|ɪ̈}} or as a diphthong {{IPA|[ɪə]}}.{{Cite book |last=Birch |first=Bruce |title=A first dictionary of Erre, Mengerrdji and Urningangk: three languages from the Alligator Rivers Region of North Western Arnhem Land, Northern Territory |publisher=Gundjeihmi Aboriginal Corporation: Jabiru: Gundjeihmi Aboriginal Corp |year=2006}}
Vocabulary
Capell (1942) lists the following basic vocabulary items:Capell, Arthur. 1941-1942, 1942-1943. [https://glottolog.org/resource/reference/id/104191 Languages of Arnhem Land, North Australia]. Oceania 12: 364-392, 13: 24-51.
:
class="wikitable sortable"
! gloss !! Mangeri !! Uningangk |
man
| {{lang|zme|wurilg}} || {{lang|urc|wurig}} |
---|
woman
| {{lang|zme|ŋeːn}} || {{lang|urc|ŋeːn}} |
head
| {{lang|zme|wiliŋerm}} || {{lang|urc|ulŋerb}} |
eye
| {{lang|zme|iːm}} || {{lang|urc|iːm}} |
nose
| {{lang|zme|jingolm}} || {{lang|urc|ingolb}} |
mouth
| {{lang|zme|jagir}} || {{lang|urc|indjaːd}} |
tongue
| {{lang|zme|nindjadj}} || {{lang|urc|indjaːd}} |
stomach
| {{lang|zme|abeɽweɽe}} || {{lang|urc|abeɽwe}} |
bone
| {{lang|zme|ijerm}} || {{lang|urc|mulgud}} |
blood
| {{lang|zme|maneŋulm}} || {{lang|urc|waija}} |
kangaroo
| {{lang|zme|oidjbaɣar}} || {{lang|urc|wurulamb}} |
opossum
| {{lang|zme|muŋaːd}} || {{lang|urc|malijarŋ}} |
emu
| {{lang|zme|wiwijüw}} || {{lang|urc|iwidjiw}} |
crow
| {{lang|zme|gagud}} || {{lang|urc|gagud}} |
fly
| {{lang|zme|muɳimuɳi}} || {{lang|urc|maŋanaŋaɳ}} |
sun
| {{lang|zme|muɣaːliŋ}} || {{lang|urc|indjuwawi}} |
moon
| {{lang|zme|järagäl}} || {{lang|urc|järagäl}} |
fire
| {{lang|zme|wiɽumgarm}} || {{lang|urc|widjälim}} |
smoke
| {{lang|zme|wuŋɛŋg}} || {{lang|urc|wuŋɛŋg}} |
water
| {{lang|zme|ogog}} || {{lang|urc|ogog}} |
References
{{reflist}}
{{sister project |project=wiktionary |text=Wiktionary has a word list at Appendix:North Australian word lists}}
- McConvell, Patrick and Nicholas Evans. (eds.) 1997. Archaeology and Linguistics: Global Perspectives on Ancient Australia. Melbourne: Oxford University Press
{{Australian Aboriginal languages}}
{{language families}}