Teleut language

{{Short description|Turkic language spoken in Russia}}

{{Expand Russian|Телеутское наречие|date=April 2024}}

{{Infobox language

| iso1 =

| iso2 =

| iso3 =

| ietf =

| name = Teleut

| familycolor = Altaic

| ethnicity = Teleuts

| speakers = 1,570

| ref = {{Cite web |title=Росстат — Всероссийская перепись населения 2020 |url=https://rosstat.gov.ru/vpn_popul |access-date=2024-04-27 |website=rosstat.gov.ru}}

| fam2 = Common Turkic

| fam1 = Turkic

| fam3 = Kipchak

| states = Russia

| region = Kemerovo Oblast

| script = Cyrillic

| isoexception = dialect

| fam4 = Southern Altai

| map = Altay.svg

| mapcaption = A map of the Altai languages, including Teleut (in pink).

| date = 2020

| nativename = {{lang|alt|Телеңет тили}}

| glotto = tele1258

| dia1 = Kalmak?

| dia2 = Bachat

| dia3 = Tomsk

}}

Teleut is a moribund{{Cite web |title=Телеутский язык {{!}} Minority languages of Russia |url=https://minlang.iling-ran.ru/en/node/314 |access-date=2024-11-20 |website=minlang.iling-ran.ru}} Turkic language spoken in the Altai Republic in Russia. It is sometimes considered a dialect of Southern Altai, but also as its own language.{{Cite web |title=Телеутский язык — все самое интересное на ПостНауке |url=https://postnauka.org/longreads/155329 |access-date=2025-02-23 |website=postnauka.org |language=ru}} Since 2000, the Russian government has officially recognized it as a distinct language.{{Cite web |title=Постановление Правительства РФ от 24.03.2000 N 255 "О Едином перечне коренных малочисленных народов Российской Федерации" (с изменениями и дополнениями) {{!}} ГАРАНТ |url=https://base.garant.ru/181870/ |access-date=2025-02-23 |website=base.garant.ru}} It was the basis for the Altai literary language before 1917.

Classification

The language is classed in the Kipchak languages by Novgorodov et al (2018).{{Citation |last=Novgorodov |first=Innokentiy N. |title=The Teleut Language is of the Kipchak Turkic Language Origin According to the Leipzig–Jakarta List |date=2018 |work=Linguistic and Cultural Studies: Traditions and Innovations |volume=677 |pages=296–302 |editor-last=Filchenko |editor-first=Andrey |url=http://link.springer.com/10.1007/978-3-319-67843-6_35 |access-date=2024-04-09 |place=Cham |publisher=Springer International Publishing |doi=10.1007/978-3-319-67843-6_35 |isbn=978-3-319-67842-9 |last2=Gainutdinova |first2=Albina F. |last3=Ishkildina |first3=Linara K. |last4=Tokmashev |first4=Denis M. |editor2-last=Anikina |editor2-first=Zhanna|url-access=subscription }} It is considered to be a dialect of Southern Altai, with the Telengit dialect or language and the literary form of Altai.

Phonology

Teleut has 8 vowels:

class="wikitable" style="text-align: center;"

|+Teleut vowels{{Cite web |title=Языки народов Сибири — Языки и культуры — Телеутский язык |url=https://lingsib.iea.ras.ru/ru/languages/teleut.shtml |access-date=2025-02-23 |website=lingsib.iea.ras.ru}}

!

!Front

!Back

High

|{{IPAlink|i}}{{spaces|3}}{{IPAlink|y}}

|{{IPAlink|ɯ}}{{spaces|3}}{{IPAlink|u}}

Low

|{{IPAlink|e}}{{spaces|3}}{{IPAlink|ø}}

|{{IPAlink|a}}{{spaces|3}}{{IPAlink|o}}

Orthography

In the 1840s, missionaries devised various alphabets to write Teleut to create Church materials for the Teleuts.

A compilation of the orthographies is listed below:

style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; text-align:right; background-color:#F8F8EF"

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Аа

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Бб

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Гг

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Дд

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Jj

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ее

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Жж

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Зз

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ii

style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Йй

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |{{nowrap|Кк, К̅ к̅}}

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Лл

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Мм

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Нн

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |{{nowrap|Ҥҥ, Н̄ н̄}}

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Oo

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ӧӧ

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Пп

style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Рр

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Сс

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Тт

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Уу

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ӱӱ

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Чч

|Шш

|Ыы

|

The current orthography of Teleut is as follows:{{Cite book |last=Tokmashev |first=M. G. |url=https://altaica.ru/LIBRARY/turks/teleut_dili.pdf |title=Telen︠g︡et tili =: Teleutskiĭ i︠a︡zyk |last2=Tokmashev |first2=D. M. |date=2008 |publisher=Skif : Kuzbass |isbn=978-5-85905-367-4 |location=Kemerovo}}

style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |А а

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Б б

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |В в

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Г г

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ғ ғ

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Д д

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ј ј

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Е е

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ё ё

style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ж ж

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |З з

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |И и

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Й й

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |К к

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Қ қ

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Л л

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |М м

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Н н

style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ң ң

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |О о

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ӧ ӧ

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |П п

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Р р

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |С с

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Т т

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |У у

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ӱ ӱ

style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ф ф

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Х х

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ц ц

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ч ч

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ш ш

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Щ щ

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |ъ

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |ь

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ы ы

style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Э э

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Ю ю

| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |Я я

|

|

|

|

|

|

Notes and references

Sources

  • (ru) Баскаков, Н.A., Диалект чернёвых татар (туба-кижи), Северные диалекты алтаиского (ойротского) языка, 2 volumes, Moscou, Nauka, 1965-1966.

See also